De Praktijkproef Amsterdam (PPA) is een van de grootste smart mobility-pilots die ooit in Nederland is gehouden. PPA is een samenwerking van Gemeente Amsterdam, Provincie Noord-Holland, Vervoerregio Amsterdam, Rijkswaterstaat en NDW in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. In november 2021 sloot PPA af – na tien jaar van grootschalige praktijktesten gericht op het integreren van innovatieve systemen in de auto en langs de weg. De resultaten zijn fantastisch: PPA heeft nieuwe en verbeterde diensten opgeleverd voor weggebruikers, de doorstroming in de regio is verbeterd én partijen weten elkaar beter te vinden.
Alex Colthoff (Vervoerregio Amsterdam), Anna Beerekamp (Vervoerregio Amsterdam) en Arthur Rietkerk (Provincie Noord-Holland) waren nauw betrokken bij PPA en blikken terug op tien jaar innovatie.
‘Toen PPA tien jaar geleden begon, was mijn rol vooral het faciliteren van de samenwerking,’ zegt Alex Colthoff, adjunct-directeur van de Vervoerregio Amsterdam. ‘Als Vervoerregio hebben we veel contact met wegbeheerders en die contacten zette ik bij PPA ook in. Ik fungeerde als facilitator tussen wegbeheerders en ook naar gemeenten binnen de vervoerregio die geen directe partner waren in PPA. De gemeente Amsterdam nam deel aan PPA, maar de proeven die we hier uitvoerden raakten natuurlijk ook aan het wegennet in andere gemeenten. Het was dus belangrijk om hen ook op de hoogte te houden en enthousiast te maken.’ Arthur Rietkerk werkt bij de provincie Noord-Holland en zat in het projectteam van PPA. ‘Daarin werd concreet uitgedacht hoe we in drie fasen de proeven gingen aanpakken. Dat vergde veel afstemming: met gemeenten om Amsterdam heen en met de verschillende commerciële partijen waarmee we samenwerkten.’ Ook Anna Beerekamp van de Vervoerregio Amsterdam nam deel aan het projectteam. Zij richtte zich vooral op de pilots van de twee Europese projecten Concorda en Socrates2.0 (zie kader). ‘Onze taak was om deze grote internationale proeven steeds weer te vertalen naar onze regio. Dus hoe werkt het hier, hoe kan dit ons hier helpen?’
Alex: ‘In deze regio zijn de filedruk en verkeersopstopping het hoogst van heel Nederland. Er is dus noodzaak om de doorstroming te verbeteren. Slim omgaan met het netwerk, capaciteitsverdeling, het verkeer sturen: daar is smart mobility het beste instrument voor. Nergens ter wereld is intelligente technologie op het gebied van verkeersmanagement op zo’n grote schaal getest in het dagelijkse verkeer. De gedachte hierachter is: als het in de regio Amsterdam werkt, kan het in principe in elke andere stad in de wereld. Je kunt zoiets ook in Deventer doen, maar dan is het daarna lastiger te vertalen naar grotere, drukkere gebieden.’
Weerbarstige praktijk
Arthur: ‘Smart mobility is de toekomst. Maar, op papier is zo’n innovatie vaak een fantástische oplossing. Terwijl het in de weerbarstige praktijk lang niet altijd blijkt te werken. Ik vond het een groot goed dat we bij PPA de kans hebben gekregen om innovatieve oplossingen in de praktijk te testen. Zo werd blootgelegd dat wij als wegbeheerders de basis niet op orde hadden. Gebroken kabels, verkeerslichten die niet gekoppeld zijn. Dan kun je nog zo’n mooi plan hebben, als de basis niet in orde is gaat het nooit werken. Door PPA hebben we ook geleerd dat we niet te hard moeten ingrijpen in de omgeving, en dat die ingreep niet te ver weg van het knelpunt moet zijn. Een voorbeeld: het zorgt enkel voor irritatie als je langer voor een stoplicht moet wachten, zodat ze 10 kilometer verderop soepel kunnen doorrijden. Deze lessen zijn heel leerzaam en hadden we anders nooit of niet zo snel ontdekt.’
Nieuwe diensten voor weggebruikers
De proeven van PPA hebben nieuwe en verbeterde diensten opgeleverd voor weggebruikers. Een voorbeeld is Common Operational Picture (COP). COP geeft in een oogopslag een overzicht van de actuele verkeerssituatie, parkeersituatie en andere handige informatie zoals de weersvoorspelling. Arthur: ‘Dit gebruiken we bijvoorbeeld bij de Arena, waar veel stromen bij elkaar komen. Politie, verkeerscentrale, GVB: zij hadden allemaal hun eigen systeem om de boel in de gaten te houden. In COP is alles gebundeld. Dit hebben we ook succesvol gebruikt bij de Formule 1 in Zandvoort. En dat was immers het doel van de praktijkproef: veilig verkeer en betere doorstroming. Het is mooi dat PPA als het ware zo verder leeft.’
Betere doorstroming dankzij PPA
De Praktijkproef Amsterdam is afgesloten. Tijd om de balans op te maken. ‘We hebben een prachtig project met internationale uitstraling mogen doen. Toen we begonnen met PPA waren onze plannen voor veel mensen een ver-van-hun-bed-show,’ vertelt Alex. ‘We kregen veel vragen: wat ga je dan doen, en waarom zou je? Het mooie is: veel van deze ideeën en principes zijn nu gemeengoed geworden. Dat hadden we van tevoren nooit geloofd. De nieuwe instrumenten uit de proeven hebben ervoor gezorgd dat we de capaciteit van onze netwerken beter benutten. Door PPA zijn er dingen in een stroomversnelling gekomen. Heel concreet: we zagen bij de start van PPA dat de verkeersregelinstallaties in onze regio niet goed functioneerden. Dankzij PPA hebben deze een update gekregen en stroomt het verkeer beter door. Een andere winst uit PPA is dat de juiste mensen elkaar nu weten te vinden. Hopelijk leidt dat tot meer mooie samenwerkingen op het gebied van smart mobility.’
Meer weten?
Wil je meer weten over de Praktijkproef Amsterdam? Op de website van Praktijkproef Amsterdam vind je meer informatie over de verschillende pilots, resultaten en terugblikken op 10 jaar PPA.