Vanaf 2025 geldt in de gemeenten Amsterdam en Haarlem een zero-emissiezone. Andere gemeenten volgen. Goederenvervoer mag daar dan alleen nog uitstootvrij plaatsvinden. Dat brengt forse logistieke uitdagingen met zich mee. Om de uitdagingen aan te kunnen hebben Vervoerregio Amsterdam en de provincies Noord-Holland en Flevoland de Netwerkaanpak Duurzame Logistieke Hubs ontwikkeld.

Het wordt steeds drukker in de metropoolregio Amsterdam. Meer woningen betekent meer behoeften (aan bijvoorbeeld winkels en restaurants) en dus meer logistiek. De klimaatopgave dwingt de logistiek tot een slimmere en meer duurzame aanpak.

Met logistieke hubs aan de rand van de stad zorg je ervoor dat het grote, vervuilende voertuig niet meer de stad in hoeft, maar dat de stad wél net zo goed wordt bevoorraad. In dit soort hubs kan overslag van goederen plaatsvinden naar kleinere uitstootvrije voertuigen. Maar hoe krijg je dit soort hubs van de grond? ‘Met de Netwerkaanpak Duurzame Logistieke Hubs willen we als Vervoerregio handelingsperspectief bieden aan overheden (zoals gemeenten en provincies) zodat zij weten wat ze kunnen doen om logistieke hubs te stimuleren en faciliteren’, vertelt Ton Geuzendam, thematrekker Slimme en schone logistiek bij het platform en netwerkregisseur logistiek bij Vervoerregio Amsterdam. ‘Dus: welke instrumenten hebben ze daarvoor in handen, met name op beleids- en juridisch gebied.’

Handelingsperspectief voor 4 toekomstscenario’s

In de netwerkaanpak is voor verschillende scenario’s een handelingsperspectief voor overheden ontwikkeld. Voor ieder scenario zijn verschillende (beleids)instrumenten in te zetten.

Het wilde westen

Het scenario waarin veel overheden nu zitten noemen we het wilde westen. Er is dan nauwelijks sprake van samenwerking tussen logistieke partijen, het ontbreekt aan structurele innovatie en logistiek wordt vooral privaat geregeld. Er gelden wat algemene maatregelen (zoals venstertijden en voertuigbeperkingen), maar er is geen integraal beleid bijvoorbeeld op het gebied van logistieke hubs.’

Gereguleerde diversiteit
‘In het tweede scenario, gereguleerde diversiteit, heeft de lokale overheid een duidelijke visie op logistiek en benut ze haar sturende rol met beperkende maatregelen. Denk hierbij aan venstertijden, gewichtsbeperking en zero emissie-zones. Bij veel grote gemeenten (zoals Amsterdam en Haarlem) is al sprake van dit scenario.’

Stadsbreed platform

‘In het derde scenario is sprake van een stadsbreed platform dat gebaseerd is op innovatie en samenwerking. Lokale overheden formuleren een aantal basisregels over tot toegang tot de stad, maar faciliteren en stimuleren initiatief van private partijen om aan deze eisen te voldoen. Nieuwe spelers kunnen eenvoudig toetreden tot de logistieke markt: dit zijn vooral innovatieve startups die businessmodellen ontwikkelen met duurzaamheid als uitgangspunt. Intensieve samenwerking tussen logistieke dienstverleners leidt tot efficiëntie. Daarnaast wisselen bedrijven en overheden gegevens uit over gewicht, vorm, afmetingen, herkomst en bestemming.’

Logistieke reuzen

‘Scenario 4 gaat nog verder. Een aantal logistieke reuzen beheerst het grootste deel van de stadslogistiek en zijn er weinig regels. Het bedrijfsleven heeft zich verder doorontwikkeld. Platforms kunnen ontstaan ​​uit grote bestaande spelers, maar de opkomst van onafhankelijke ‘white-label’ platforms (waarbij dienstverleners zonder logo op hun busje rondrijden en zo aan klantbinding doen) zijn ook mogelijk. Deze platforms hebben concurrentievoordeel tegenover individuele logistieke bedrijven dankzij de informatie die platformdeelnemers verstrekken over bevoorrading.’

‘Ons voorkeursscenario, is scenario 3 waar we vanuit scenario 2 terecht willen komen’, vertelt Ton. ‘We starten eerst met een pilot in de regio om te testen of de instrumenten uit het handelingsperspectief werken.’

Vlekkenkaart met mogelijke locaties voor hubs

Het creëren van logistieke hubs is bij veel gemeenten niet actiepunt nummer één op de agenda. Ton: ‘De woningbouwopgave slokt veel van hun aandacht op. Daarom hebben we in deze netwerkaanpak een vlekkenkaart ontwikkeld. Daarop geven wij aan welke locaties aan de rand van stedelijke gebied mogelijk geschikt zijn voor hubs. Er zijn veel potentiële locaties, maar tegelijkertijd zijn die vaak al voor andere doelen bestemd, zoals bijvoorbeeld woningbouw.’

‘Dankzij die vlekkenkaart hebben we met de gemeenten waar zero-emissiezones op komst zijn, al constructieve gesprekken gehad en een aantal locaties aangewezen die voor een hub in aanmerking komen. Het is aan ons om eraan bij te dragen dat gemeenten die op het netvlies houden.’

Logistiek verwerken in MobiliteitsProgramma van Eisen

Een speerpunt van de netwerkaanpak voor de komende periode is ervoor te zorgen dat logistiek in de bestaande en nieuwe plannen terugkomt. Het MobiliteitsProgramma van Eisen, uit de leidraad Gebiedsontwikkeling & Smart Mobility, wordt nu geëvalueerd. Ton: ‘Wij willen logistieke hubs daar ook goed in verwerken. De Leidraad gebiedsontwikkeling voor logistiek die de Topsector Logistiek momenteel ontwikkelt, kan daarvoor als basis dienen.’